ΧΟΙΡΟΣ Ο ΠΑΣΙΦΙΛΟΣ «γουρούνι εγεννήθηκα, γουρούνι θα πεθάνω»

Ο σεβασμός των αρχαίων Ελλήνων για τα ζώα

Το 1968 στη διάρκεια αρχαιολογικής ανασκαφής βρέθηκε μια επιτύμβια στήλη ενσωματωμένη στα τείχη της Έδεσσας. Είναι σίγουρο ότι αυτή ήταν μια δεύτερη χρήση της στήλης, καθώς αρχικά θα πρέπει να βρισκόταν επάνω σε κάποιον τάφο.

Η στήλη φιλοτεχνήθηκε τον 2ο ή τον 3ο μ.Χ. αι. και απεικονίζει μια τετράτροχη άμαξα με τον αμαξηλάτη της, να την σέρνουν τέσσερα μουλάρια, ενώ ένα μικρό γουρουνάκι εμφανίζεται να βαδίζει μπροστά από τα μουλάρια κι ένα άλλο ξαπλωμένο κάτω από την άμαξα.

Το περιεχόμενό της προκάλεσε μεγάλη εντύπωση και δημοσιεύτηκαν διάφορες θεωρίες σχετικά με την ιστορία που μνημόνευε. Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι ο πρωταγωνιστής δεν ήταν ένα γουρουνάκι, άλλα ένας δούλος που το όνομά του παρέπεμπε σε «χοίρο» και έτσι το γουρουνάκι δεν είναι τίποτε άλλο από ένα σύμβολο για έναν άνθρωπο.

Άλλοι ερευνητές θεώρησαν την ιστορία φανταστική και την επιτύμβια στήλη μια φάρσα από την αρχαιότητα. Όμως, η πιο δημοφιλής θεωρία μέχρι σήμερα, είναι ότι η στήλη καταγράφει ένα πραγματικό συμβάν, με πρωταγωνιστή ένα γουρουνάκι που προσφέρθηκε ως δώρο και ξεκίνησε με τον κύριό του την πορεία κατά μήκος της Εγνατίας οδού από τη Δαλματία προς την Έδεσσα για να συμμετάσχει σε διονυσιακή γιορτή.

Σε μια κατηφόρα κοντά στην Έδεσσα, ο κύριός του φαίνεται ότι έχασε τον έλεγχο της άμαξας, με αποτέλεσμα το γουρουνάκι που προπορευόταν να βρεθεί κάτω από τους τροχούς της και να σκοτωθεί.

Ο κύριός του το έθαψε και έβαλε στον τάφο του επιτύμβια στήλη, στην οποία το ίδιο το γουρουνάκι διηγείται την τραγική του ιστορία ως εξής:

(↭ 200 μ.Χ.↭)Δούλος, ονόματι Χοίρος, που μ’ αγαπούσαν όλοι, κι αφέντες και σύνδουλοι, γιατί έπεφτα στα τέσσερα να κάνω τις δουλειές τους, πρόθυμα και στωικά εγώ να σώσω την ψυχή μου.
Κι ο Δαλματός αφέντης μου στερνά με στοιχημάτισε με φίλο του στην Έδεσσα, πως αν εκεί κατέληγα στο δίμηνο απάνω, δώρο τη λευτεριά θα κέρδιζα.
Στου χρέους όμως την πηγή κατήφορος με ζάλισε και ρόδα κάρου πίσω μου εχτύπησα βαριά. Τότε πεθαίνοντας το σώμα μου, την στωική ψυχή μου κράτησα, στον άνθρωπο παρηγοριά ‘δωκα που του σπασα τη ρόδα, και τελευταία μου παραγγελιά τον όρκισα να κάμει.
Θάψε με στην Έδεσσα, αμαξά, και νεκρός εγώ εκεί θα τερματίσω. Δεν θέλω δόξες, πίκρες, καημούς να χάσω την ψυχή μου, δεν θα προσθέσω εγώ πόνο και εγωισμό, κι άλλο στα επιτύμβια. Στον τάφο μου ζωγραφιστά επίγραψε τα παρακάτω λόγια, γιατί…«γουρούνι εγεννήθηκα, γουρούνι θα πεθάνω»

Χοῖρος ὁ πᾶσι φίλος, τετράπους νέος, ἐνθάδε κεῖμαι.
Δαλματίης δάπεδον προλιπὼνδῶρον προσενεχθείς καὶ Δυρράχιν δὲ ἐπάτησα Ἀπολλωνίαν τε ποθήσας καὶ πᾶσαν γαίην διέβην ποσὶ μοῦνος ἄλιπτος,νῦν δὲ τροχοῖο βίῃτὸ φάος προλέλοιπα.
Ἠμαθίην δὲ ποθῶνκατιδεῖν φαλλοῖο δὲ ἅρμαἐνθάδε νῦν κεῖμαιτῷ θανάτῳ μηκέτ’ ὀφειλόμενος.

Ένα γουρούνι, φίλος στον καθένα, τετράποδο, άβγαλτο, κείτομαι εδώ.
Δαλματίας το έδαφος άφησα, ως δώρο προσφέρθηκα, Δυρράχιο με πόθο πάτησα, μετά κι Απολλωνία, κι όλη τη διαδρομή επέρασα στα πόδια μου μονάχο, στον δρόμο ανίκητο, μέχρι που βία από τροχόφως της ζωής μου πήρε.

Ποθούσα θέα μακεδονικού καρνάβαλου φαλλού στο άρμα. Και τώρα κείτομαι εδώ, στο θάνατο μηδέν χρωστώ.

Δείτε επίσης https://anazitiseis.gr/to-alithino-noima-tis-odysseias/