Θέρεμιν: Το μόνο μουσικό όργανο το οποίο μπορεί να παιχτεί από μακριά, δηλ. «στον αέρα»

Η εφεύρεση του οργάνου έγινε συμπτωματικά. Το 1919 ο Θέρεμιν (που έδωσε στο όργανο το όνομα του), δούλευε σε ένα εργαστήριο και ασχολείτο με τη μέτρηση της πυκνότητας των αερίων.

Κάποια στιγμή, το πλησίασμα του χεριού του στο μηχάνημα είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ήχου που έμοιαζε με σφύριγμα.

Ο Θέρεμιν παρατήρησε πως η απομάκρυνση και το πλησίασμα της παλάμης του από το μετρητή παρήγαγε ήχους σε διαφορετικό τονικό ύψος, ανάλογα με την απόσταση.

Με βάση αυτή την ανακάλυψη προχώρησε στην κατασκευή του οργάνου, το οποίο παρουσιάστηκε ως «αυτοτελές» μουσικό όργανο το 1928.

Η συσκευή προκάλεσε το έντονο ενδιαφέρον του γίγαντα των οπτικοακουστικών μέσων RCA (Radio Corporation of America).

H εταιρεία, που πίστευε ότι η εφεύρεση του Λέον Θέρεμιν μπορούσε να μπει σε κάθε σπίτι, αντικαθιστώντας το κυρίαρχο πιάνο, του πρόσφερε το 1929 συμβόλαιο αξίας 100.000 δολαρίων, ποσό τεράστιο για τα μέτρα της εποχής.

Το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς τα πρώτα όργανα βγήκαν στην αγορά, με τιμή πώλησης 220 δολάρια, αλλά η RCA λίγο αργότερα διέκοψε την παραγωγή, αφού στο μεταξύ είχε ξεσπάσει η μεγάλη οικονομική κρίση (The Great Depression).

Πως λειτουργεί

Η θερεμίνη είναι ένα κουτί από το οποίο προεξέχουν δύο κεραίες που δημιουργούν ένα ηλεκτρομαγνητικό πεδίο.

Με την κίνηση του χεριού του ανάμεσα στις κεραίες και το ηλεκτρικό δυναμικό του σώματός του, ο μουσικός επιδρά στο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο.

Οι μεταβολές αυτές του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου αναγνωρίζονται, ενισχύονται και αναπαράγονται από τις κεραίες ως ήχος.

Η διάδοση του

Παρόλο που το θέρεμιν αποτέλεσε από πολλές απόψεις «τομή» στην ιστορία της κατασκευής μουσικών οργάνων και ηγετικές μορφές της μουσικής πρωτοπορίας (Τζων Κέιτζ, Εντγκάρ Βαρέζ το χαρακτήρισαν ως «το όργανο του αιώνα», η χρήση του παρέμεινε αρχικά περιορισμένη. Με λίγες εξαιρέσεις, δε βρήκε ιδιαίτερη απήχηση στο χώρο της λόγιας μουσικής της εποχής.

Χρησιμοποιήθηκε κατά κύριο λόγο σε κινηματογραφικές ταινίες, ιδίως σε σκηνές αγωνίας, φόβου, απόγνωσης και συχνά σε φιλμ επιστημονικής φαντασίας ή με «διαστημική» θεματολογία, καθώς και στην ηλεκτρονική ποπ μουσική.

Η θερεμίνη θεωρείται ο πρόγονος του συνθεσάιζερ. Κατέλαβε ιδιαίτερη θέση στην ιστορία της μουσικής μέσα από τον οργανοποιό Ρόμπερτ Μουγκ (Robert Moog), ο οποίος χρησιμοποιώντας τις εμπειρίες που αποκόμισε από την κατασκευή του συγκεκριμένου οργάνου στην αρχή της καριέρας του, έφτιαξε τους πρώτους συνθετητές.

Η θαυμαστή ιστορία του οργάνου και του εφευρέτη του, αποτυπώθηκε και στην οθόνη, με το ντοκιμαντέρ του Στήβεν Μ. Μάρτιν Theremin: An Electronic Odyssey (1993).

Το φίλμ, που έλαβε επιδοκιμαστικές κριτικές, παρουσιάζει τόσο την ταραχώδη προσωπική ζωή και τις περιπέτειες του Λέον Θέρεμιν, όσο και τη διάδοση του οργάνου του στο χώρο της μουσικής, από ερμηνείες-διασκευές του Μπαχ, μέχρι τη χρήση του από τους μουσικούς της ροκ.